Diagnostyka laboratoryjna

Badania diagnostyczne- laboratoryjne odgrywają ważną rolę w dbaniu o własne zdrowie, to doskonały sposób kontrolowania stanu swojego zdrowia.

Wyniki badań krwi stanowią nieocenioną pomoc dla lekarza w diagnozowaniu i monitorowaniu postępów leczenia.

Profilaktyka.

Profilaktyczne badania krwi powinno się wykonywać raz w roku – w większości przypadków daje to możliwość wczesnego wykrycia niepokojących procesów zachodzących w organizmie. O ich zlecenie można poprosić lekarza, jednakże obecnie można, a nawet trzeba o zdrowie troszczyć się samemu.  Badania nie są drogie, kłopotliwe czy czasochłonne – wystarczy przyjść (przy większości badań na czczo) do Punktu Pobrań. Jeśli uda się uniknąć lub wcześnie wykryć rozwijającą się chorobę, wydane pieniądze zwracają się wielokrotnie.

Przygotowanie do badań laboratoryjnych wykonywanych z krwi (zalecenia):

Pora dnia.

Zaleca się, by do pobrania krwi do rutynowych badań zgłaszać się w godzinach rannych (7:00-11:00). W niektórych badaniach dopuszcza się możliwość pobierania krwi w innych porach. Zaleca się (o ile nie ma innych wskazań), by przed pobraniem próbki krwi zachować ok. 12 godzinną przerwę w spożywaniu posiłków. Optymalnie, ostatni posiłek poprzedniego dnia powinien być spożyty ok. godz. 18:00. W dni poprzedzającym badanie należy unikać obfitych i tłustych posiłków oraz spożywania alkoholu. Przed badaniem dozwolone jest wypicie niewielkiej ilości wody.

Inne czynniki (wysiłek, leki, zioła).

Z zasady badań nie powinno się wykonywać po nieprzespanej nocy i forsownym wysiłku. O ile nie ma specjalnych wskazań, bezpośrednio przed pobraniem unikać wysiłku i stresu, nie palić. Wskazany jest krótki odpoczynek.
W przypadku niemowląt i małych dzieci, przed pobraniem krwi dopuszczalne jest podanie lekkiego posiłku. Wyjątek stanowi oznaczenie stężenia glukozy. W celu oznaczeń stężenia leku, próbki krwi należy pobierać przed przyjęciem dawki porannej lub w szczycie wchłaniania (maksymalne stężenie), zgodnie z zaleceniem lekarza. Należy poinformować pobierającego krew o stosowaniu preparatów ziołowych, który mogą wpływać na metabolizm leku.

W tabeli przedstawiono warunki pobierania krwi w celu oznaczania określonych parametrów:

Test obciążenia glukozą.

Zalecenia ogólne:

Na badanie należy się zgłosić ze skierowaniem od lekarza, koniecznie na czczo. Warunek ten może być pominięty w przypadku kobiet w ciąży. Zlecenie musi zawierać informację o ilości glukozy, którą należy podać do obciążenia oraz ilości oznaczeń glukozy po obciążeniu,

Badanie trwa od l-2 godzin i wymaga spędzenia tego czasu w poczekalni punktu pobrań. Wykluczone jest opuszczanie punktu pobrań w celu np. zakupów, spaceru itp., ponieważ związany z tym wysiłek (praca mięśni) wpływa na obniżenie wyniku badania,

W trakcie trwania testu nie wolno spożywać posiłków, przyjmować płynów ani palić papierosów. Test polega na dwu lub trzykrotnym pobraniu krwi i oznaczeniu w próbkach poziomu glukozy. Pierwsze pobranie wykonywane jest na czczo, następnie pacjent dostaje do wypicia wodny roztwór 50 g lub 75 g glukozy (minimum 200 ml). Po 1 i/lub 2 godzinach, w zależności od zlecenia, pobierane są kolejne próbki krwi.

Przed badaniem:

Zmiany spowodowane przyjęciem posiłku i porą dnia często nie są możliwe do określenia,
dlatego zaleca się pobieranie krwi rano na czczo, po około 12-godzinnym nieprzyjmowaniu pokarmów.

• przyjdź na pobranie na czczo,

• przed badaniem możesz wypić niewielką ilość wody,

• dzień przed badaniem unikaj spożywania alkoholu,

• dzień przed badaniem unikaj wysiłku fizycznego.

W trakcie badania:

• trzymaj ręce nieruchomo,

• po wyciągnięciu igły, trzymaj rękę wyprostowaną,

• uciskaj wacik w miejscu wkłucia przez 5-7 minut,

• unikaj dźwigania ciężkich przedmiotów.

Pobranie porannej próbki moczu na badanie ogólne.

Przed pobraniem moczu zalecane jest:

• stosowanie umiarkowanej, zwyczajowej diety oraz przyjmowanie fizjologicznej (normalnej) ilości płynów,
• unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego, który może spowodować pojawienie się w moczu lub zwiększenie stężenia białka i ciał ketonowych,
• powstrzymywanie od stosunków płciowych w dobie poprzedzającej badanie,
• dokładne umycie okolicy ujścia cewki moczowej ciepłą wodą bez środków myjących i dezynfekujących,
• unikanie badania w okresie od 2 dni poprzedzających menstruację (krwawienie miesiączkowe), do 2 dni po jej zakończeniu, ze względu na dużą ilość krwinek czerwonych i nabłonków uniemożliwiających uzyskanie wiarygodnych wyników badania.

Pobieranie porannej próbki moczu:

• mocz do analizy pobiera się do czystego pojemnika jednorazowego (do nabycia w aptece lub punkcie pobrań), bezpośrednio po spoczynku nocnym (pierwsza, poranna porcja moczu) ze środkowego strumienia,
• pojemnik opisuje się imieniem i nazwiskiem oraz datą urodzenia.

Pobieranie przygodnej próbki moczu na badanie ogólne:

• próbkę moczu pobiera się samodzielnie, bez wcześniejszego przygotowania, w dowolnym czasie i objętości. Aktywność fizyczna oraz nadmierna podaż płynów wpływają na skład moczu, dlatego wykonywanie badania ogólnego w próbce przygodnej zalecane jest jedynie w sytuacjach nagłych,
• mocz do analizy pobiera się do czystego pojemnika jednorazowego (do nabycia w aptece lub punkcie pobrań materiału do badań) ze środkowego strumienia,
• pojemnik opisuje się imieniem, nazwiskiem oraz datą urodzenia.

UWAGA! Należy pamiętać, że jeśli to tylko możliwe badanie powinno być wykonywane w porannej próbce moczu.

Pobieranie moczu do badań mikrobiologicznych.

Mężczyźni i kobiety.

Mocz do badania mikrobiologicznego należy pobierać rano, a jeśli to niemożliwe, po 4 godzinach od ostatniego oddania. Tylko w uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest pobieranie moczu niezależnie od pory dnia. Informacje taką należy przekazać pracownikowi Punktu Pobrań. Materiał należy pobierać przed włączeniem antybiotykoterapii. W przypadku przebiegającej terapii o działaniu przeciwdrobnoustrojowym należy poinformować o rodzaju leku i okresie przyjmowania.

Mocz pobierać według poniższych zasad:

1. zaopatrzyć się w jednorazowy, jałowy pojemnik (dostępny w aptekach),
2. umyć ręce bieżącą wodą z mydłem i osuszyć jednorazowym ręcznikiem,
3. dokładnie umyć okolice krocza i cewki moczowej bieżącą wodą z mydłem, osuszyć jednorazowym ręcznikiem,
4. przed samym pobraniem otworzyć jałowy pojemnik,
5. pobrać mocz z tzw. środkowego strumienia. Pierwszą partię moczu oddać do toalety, drugą partię (nie przerywając strumienia) oddać bezpośrednio do pojemnika, maksymalnie do 1/3 jego wysokości,
6. dla uniknięcia przypadkowego zanieczyszczenia bakteriami nie dotykać brzegiem pojemnika okolic narządów płciowych, a dodatkowo, palcami wewnętrznej powierzchni jałowego pojemnika,
7. pojemnik natychmiast zamknąć, zabezpieczyć przed uszkodzeniami, opisać imieniem i nazwiskiem,
8. bezpośrednio po pobraniu pojemnik z moczem dostarczyć do punktu pobrań materiału lub laboratorium.

MĘŻCZYŹNI: po odciągnięciu napletka, dokładnie umyć okolice cewki moczowej, spłukać i osuszyć jednorazowym ręcznikiem.

KOBIETY: dokładnie umyć okolice krocza, jedną ręką rozchylić wargi sromowe odsłaniając ujście cewki moczowej, umyć okolice cewki, spłukać i osuszyć jednorazowym ręcznikiem.

Zachować kierunek mycia i osuszania: od ujścia cewki w kierunku odbytu.

UWAGA! Mocz do badania ogólnego i na posiew dostarczyć w dwóch oddzielnych pojemnikach: niejałowym i jałowym.

Przygotowanie noworodka lub małego dziecka do pobrania jednorazowej, porannej poróbki moczu na badanie ogólne.

• osoba przygotowująca się do pobrania próbki moczu od noworodka lub małego dziecka powinna zaopatrzyć się w jednorazowe woreczki do zbierania moczy (apteka),
• po uprzednim umyciu i wysuszeniu okolic krocza dziecka należy przykleić woreczek do skóry,
• po uzyskanej odpowiedniej ilości moczu woreczek jak najszybciej odkleić,
• mocz w woreczku dostarczyć do laboratorium.

Transport moczu: Próbkę moczu dostarczyć jak najszybciej do punktu pobrań. Zaleca się aby transport moczu w temperaturze pokojowej trwał krócej niż 2 godziny. W przypadku utrzymania próbki w temperaturze 2-8°C, czas transportu może wydłużyć się do 4 godzin.

Instrukcja pobierania moczu u dzieci i noworodków do badań mikrobiologicznych.

• mocz do badania pobierać do jałowego pojemnika według zasad podanych dla kobiet i mężczyzn,
• w wyjątkowych sytuacjach mocz pobrać do jałowego woreczka przyklejanego do skóry krocza,
• woreczek zakładać rano po wykonaniu zabiegów higienicznych tuż przed oddaniem moczu przez dziecko wg podanych zasad,
• woreczek odkleić od razu po oddaniu moczu, zabezpieczyć przed wylaniem, umieścić w jałowym pojemniku- NIE PRZELEWAĆ MOCZU,
• natychmiast po pobraniu, mocz dostarczyć do punku pobrań lub laboratorium,
• mocz do chwili transportu przechowywać w temperaturze chłodziarki (2-8°C).

UWAGA! Taki sposób pobrania sprzyja zanieczyszczeniu moczu florą jelitową, stąd do uzyskania wiarygodnego wyniku oznaczenia wykonywać w próbkach z co najmniej dwóch oddzielnych pobrań. W przypadku wzrostu flory różnorodnej (dwóch lub więcej drobnoustrojów) wynik jest niewiarygodny. Niedopuszczalne jest przelewanie moczu z nocnika.